سلامت روان چیست؟
همان طور که می‌دانید سلامت فیزیکی به عنوان شرایط و عملکرد نرمال بدن تعریف میشود. موضوعی که اغلب اوقات بیشتر از سلامت روان در کودکان به آن پرداخته میشود. به عنوان یک والدین ما همیشه نگران این هستیم که آیا کودک‌مان به اندازه کافی فعالیت دارد؟ آیا توانایی محافظت از خود را دارد؟ یا اینکه به اندازه کافی غذا می‌خورد؟ در حالی که به طور کلی موضوع سلامت روان را فراموش می‌کنیم.
سلامت روان به معنی رفاه عاطفی، روانی و اجتماعی بوده که معادل انگلیسی آن Mental Health است. سلامت روان بر روی نحوه فکر کردن، احساسات و عملکرد و رفتار ما تاثیر می‌گذارد. همچنین بر نحوه تصمیم‌گیری و انتخابات ما هم تاثیر خواهد گذاشت. سلامت روان نه تنها در کودکی بلکه در تمامی مراحل زندگی یک امر مهم و حیاتی محسوب میشود.
انواع مشکلات سلامت روان در کودکان
مشکلات و اختلالات سلامت روان انواع و اقسام مختلفی دارند که می‌توانند در سنین متفاوتی در کودک مشاهده شوند. به طور کلی از رایج‌ترین مشکلات سلامت روان در کودکان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- فوبیا
- افسردگی
- اختلال خوردن
- اختلال نافرمانی
- اختلال دو قطبی
- اختلالات اضطرابی
- اختلال وحشت‌زدگی
- اختلال اضطراب فراگیر
- اختلال اضطراب جدایی
- اختلال وسواس یا OCD
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال استرس پس از سانحه
- اختلال بیش فعالی یا ADHD
علت بروز مشکلات روانی در کودکان
تمامی این مشکلات دلایل و علل مختلفی دارند که می‌توانید برای آشنایی با آن‌ها سری به سایت درمانکده بزنید. اما به طور کلی فاکتورهای زیادی در پیدایش بیماری موثر هستند:
- سابقه بیماری‌های روانی در خانواده
- فاکتورهای بیولوژیکی، به عنوان مثال مشکلات ژنتیکی
- تجربیات زندگی، مانند تروما یا خشونت در دوران کودکی
علائم رایج مشکلات سلامت روان در کودکان
در بالا تعدادی از شایع‌ترین بیماری‌های سلامت روان را نام بردیم. هر کدام از این بیماری‌ها می‌توانند علائم و نشانه‌های مختص به خودشان را داشته باشند. اما به طور کلی از رایج‌ترین علائم مشکلات روانی در کودکان می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- چاقی
- احساس ترس
- انرژی کم و پایین
- مشکلات متعدد خواب
- بی حسی نسبت به اتفاقات
- کاهش وزن بی‌دلیل و ناگهانی
- دوری از همسالان و اجتماع
- اضطراب نسبت به اتفاقات آینده
- تمایل به بحث با والدین و نافرمانی
- عملکرد ضعیف در تکالیف مدرسه
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه
- بی اشتهایی یا ولع بیش از اندازه برای غذا
- تجربه دردهای موضعی و غیر قابل توضیح
- و…
در رابطه به چاقی، بی اشتهایی یا دردهای موضعی می‌توانید از یک دکتر اطفال کمک بگیرید تا از علت آن‌ها مطمئن شوید.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنید؟
همان طور که گفتیم سلامت روانی اهمیت ویژه‌ای دارد، به همین خاطر شما باید نظارت کاملی بر روی آن داشته باشید و تمامی تغییرات رفتاری و احساسی را زیر نظر بگیرید. اگر که اخیرا شاهد علائم بالا در فرزند خود بوده‌اید پیشنهاد می‌کنیم که به دکتر روانپزشک مراجعه کنید و در این رابطه با متخصص مشورت کنید.
نکات مربوط به حفظ سلامت روان کودکان
شما به عنوان پدر یا مادر نقش اساسی در حفظ سلامت کودک‌تان دارید. در نتیجه می‌توانید با دنبال کردن یک سری راه‌کارها و استراتژی‌ها به درمان اختلالات خلقی در کودکان یا پیشگیری از پیشرفت علائم آن‌ها کمک کنید. چطور؟ در ادامه بیشتر در این باره صحبت خواهیم کرد:
-
در مورد احساسات و عواطف صحبت کنید
تمامی کودکان بخصوص در سنین پایین درست شبیه به یک دستگاه کپی تمامی رفتارها و اعمال ما را یاد می‌گیرند و تکرار می‌کنند. در نتیجه ما می‌توانیم از این موقعیت به عنوان یک مزیت استفاده کنیم. سعی کنید در رابطه با عواطف و احساسات‌تان صحبت کنید. به این شکل به آن‌ها هم این اجازه را می‌دهید که خودشان را در معرض دید و بیان کردن قرار دهند. به عنوان مثال بجای اینکه فقط بگویید “روزتان خوب بود” بیشتر از جزئیات و کارهایی که انجام داده‌اید حرف بزنید. حتی می‌توانید از استرسی که در طول روز برای اتمام کارها داشته‌اید با کودک خود صحبت کنید. همچنین از نحوه عملکردتان در شرایط استرسی بگویید.
-
همیشه آماده گوش کردن باشید
همیشه در رابطه با احساساتی که دارند از آن‌ها پرس و جو کنید. این کمک می‌کند که برای حرف زدن در رابطه با چیزی که در سر دارند به شما اعتماد کنند و مطمئن باشند که کسی برای شنیدن صحبت‌هایشان حضور دارد.
-
حمایت خودتان را نشان دهید
به عنوان یک پدر یا مادر شما باید توجه کافی به عواطف و رفتارهای کودک خود داشته باشید و همچنین در زمان‌های سخت و دشوار از آن‌ها حمایت کنید. سعی کنید مشکلاتی که در حال تجربه آن هستند را درک کنید و در پشت سر گذاشتن آن‌ها به کودک خود کمک کنید.
-
تشویق کردن را فراموش نکنید
فعالیت فیزیکی برای حفظ سلامت جسم و روح یک فاکتور مهم و اساسی است. در پیدا کردن علایق و فعالیت‌هایی که کودک‌تان را مشغول می‌کنند به آن‌ها کمک کنید و همچنین کارهای جدید را با هم امتحان کنید. زمانی که کودک شما علاقه کافی نسبت به یک فعالیت نشان می‌دهد حتما آن‌ها را تشویق کنید.
-
به یک روتین مثبت پایبند باشید
ساختن یک روتین منظم کار چندان آسانی نیست، ولی مطمئن باشید که دنبال کردن یک نظم و چهارچوب می‌تواند در حفظ سلامت روان کودک موثر باشد. از عادات غذا خوردن سالم گرفته تا انجام فعالیت‌های روزانه و حتی خوابیدن در ساعت مشخص شب.
به این نکته دقت کنید که شما تنها زمانی می‌توانید به عنوان والدین نقش مثبتی بر سلامت کودک خود داشته باشید که خودتان هم از سلامت کامل روانی برخوردار باشید. همان طور که می‌دانید رفتار و عملکرد کودکان ما دقیقا بازتاب کارهایی هستند که خودمان انجام می‌دهیم. در نتیجه اگر که فکر می‌کنید خودتان از نظر ذهنی و روانی تنش یا استرسی را تجربه می‌کنید می‌توانید از یک متخصص کمک بگیرید و اول از همه خودتان را مداوا کنید.
سخن پایانی
مراقبت از کودکان کار آسانی نبوده و این کاملا طبیعی است که در دوران و سنین مختلف کودک با مشکلات متعددی روبرو شوید. پیشنهاد ما به شما این است که در صورت نداشتن تجربه کافی از ابتدای این مسیر از متخصصین کاربلد کمک بگیرید. با این کار هم خودتان و هم کودک‌تان حمایت کافی را دریافت می‌کنید. پس فراموش نکنید که آماده گوش کردن باشید، تشویق کنید، در مورد مسائل حرف بزنید و یک روتین مثبت داشته باشید. در آخر اینکه از کمک گرفتن از دیگران واهمه‌ای نداشته باشید.
