از روز جمعه، هشدارهای مکرر سازمان هواشناسی درباره افزایش آلودگی هوا در بسیاری از شهرهای ایران آغاز شد. کیفیت هوای تهران با شاخص ۱۵۵ در وضعیت «ناسالم برای همه گروه‌ها» قرار گرفت و شاخص آلاینده‌های ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون همچنان رو به افزایش است. این شرایط بحرانی موجب شد تا ۲۱ استان کشور به طور کامل تعطیل شوند و تنها در ۹ استان کشور زندگی به روال عادی ادامه پیدا کند.
پیامدهای بهداشتی این آلودگی گسترده، نگرانی‌های جدی به همراه داشته است. در استان خوزستان، بیش از ۲ هزار بیمار تنفسی طی سه روز گذشته به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند. معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز این آمار را مرتبط با شدت آلودگی هوا دانسته و خواستار اقدامات فوری برای کاهش اثرات آن بر سلامت عمومی شده است.
علاوه بر تاثیرات بهداشتی، خسارات اقتصادی ناشی از آلودگی هوا نیز قابل توجه است. طبق اعلام کارشناسان، تنها در سال گذشته، این آلودگی حدود ۵۹۷ هزار میلیارد تومان زیان اقتصادی برای کشور به همراه داشته است. این در حالی است که مرداد امسال اعلام شد تعطیلی ناشی از ناترازی انرژی، روزانه ۵ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور خسارت وارد می‌کند. همچنین، آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد که آلودگی هوا سالانه جان حدود ۵۰ هزار نفر را در ایران می‌گیرد؛ آماری که به دلیل افزایش استفاده از سوخت‌های آلاینده مانند مازوت، رو به افزایش است.
تجربه کشورهای موفق در کاهش آلودگی هوا، نمونه‌های الهام‌بخشی برای ایران ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، لندن که زمانی به دلیل مه‌دود شدید و مرگبار خود معروف بود، پس از اجرای قانون هوای پاک در سال ۱۹۵۶، موفق شد انتشار آلاینده‌های مضر را تا ۸۰ درصد کاهش دهد. این اقدامات شامل ممنوعیت زغال‌سوزی، اجبار صنایع به استفاده از فناوری‌های پاک و جایگزینی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های تجدیدپذیر بود.
با وجود چنین نمونه‌هایی، ایران هنوز در اجرای قوانین زیست‌محیطی و کاهش آلودگی هوا، دچار ضعف‌های جدی است. بر اساس گزارش دیوان محاسبات، از ۲۲۸ حکم مندرج در قانون هوای پاک، تنها ۱۲ درصد به‌طور کامل اجرا شده و بسیاری از آیین‌نامه‌ها هنوز به تصویب نرسیده‌اند.
این بحران نگران‌کننده، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اقداماتی بلندمدت برای کاهش آلاینده‌ها و جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر است. آیا زمان آن نرسیده که با استفاده از تجربه‌های جهانی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار، هوای پاک را به شهرها و روستاهای کشور بازگردانیم؟
منبع:
فرارو
مریم ملکی
