خودکشی رزیدنت ها مدتی است که در صدر اخبار قرار داشته و به موضوعی نگران کننده و جدی تبدیل شده است.
فشارهای روانی، ساعت‌های طولانی کار، استرس‌های ناشی از مسئولیت‌های بالینی و احساس تنهایی و پایین بودن حقوق و بعضا طلب ضامن یا وثیقه‌های سنگین می‌توانند به افزایش خطر خودکشی در این گروه منجر شوند.
***دلایل خودکشی از زبان دبیر کارگروه سلامت
دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت گفت: در خصوص خودکشی دستیاران پزشکی صرفا بحث نارضایتی از رشته پزشکی مطرح نیست، بلکه باید چند عاملی بودن موضوع مدنظر قرار گیرد. ممکن است فردی از حرفه و رشته پزشکی رضایت داشته باشد، اما عامل دیگری منجر به خودکشی او شود.
«محمدرضا شگرف نخعی» دبیر کارگروه سلامت روان وزارت بهداشت در خصوص کمیته پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها گفت: کارگروهی تحت عنوان سلامت روان دستیاران با اولویت پیشگیری از خودکشی تشکیل شده و تمام افراد صاحب نظر در این خصوص دعوت هستند تا با این مسئولان همفکری شود و اقداماتی ضروری برای حل مشکلات دستیاران در این حوزه انجام شود.
وی افزود: یکی از مسائل مطرح شده در کمیته پیشگیری از خودکشی رزیدنت‌ها، پیگیری مسائل رفاهی دانشجویان است و در مدت اخیر افزایش حقوق برای دستیاران صورت گرفته و تلاش‌هایی در دست است تا موضوع «دستیاری» به «شغل» تغییر پیدا کند.
وزیر بهداشت هم اعلام کردند یک ردیفی در بودجه برای مسائل رفاهی دستیاران مانند بیمه اختصاص داده شده است. بحث دیگری که به صورت جدی پیگیری می‌شود موضوع آیین نامه دستیاری است تا در ساعت حضور و کشیک دستیاران با توجه به شرایط روز تغییراتی داده شود تا بار کاری دستیاران را کاهش دهیم .
مسئول ارزش‌یابی و اعتبار بخشی دبیرخانه شورای تخصصی خاطرنشان کرد: اقدام دیگر که ماحصل تصمیم گروه است آموزش به دستیاران است. در این راستا معاونت آموزشی و معاونت دانشجویی همزمان با هم دو گروه را در دانشگاه آموزش می‌دهند.
نخست انتخاب نمایندگان در حوزه آموزش که با دستیاران در ارتباط هستند و همچنین روسای مراکز مشاوره تا برای دستیاران دوره‌های آموزشی برگزار کنند و دستیاران را توانمند کنند تا بتوانند علامت‌های مرتبط با خطر خودکشی را شناسایی کنند و بلافاصله به مراکز مشاوره ارجاع داده شوند، لذا در این خصوص هر موردی که در دانشگاه رخ می‌دهد و در جریان قرار می‌گیریم، پیگیری می‌کنیم و اقدامات روانشناختی مناسب برای دستیاران انجام شود.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: از اقدامات انجام شده دیگر موضوع غربالگری است که در معاونت دانشجویی پیگیری می‌شود تا تمام دانشجویان در بدو ورود و قبل از آزمون ارتقا در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی به لحاظ سلامت روان غربالگری شوند و اگر دچار مشکلی در این زمینه باشند پیگیری می‌شود. تعدادی از دانشجویان به این طریق شناسایی شده‌اند و خدماتی برای آن‌ها انجام شده است.
نخعی در پاسخ به این سوال که رزیدنت‌ها چرا به جای خودکشی، انصراف نمی‌دهند، گفت: در خصوص خودکشی دستیاران پزشکی صرفا بحث نارضایتی از رشته پزشکی مطرح نیست، بلکه باید چند عاملی بودن موضوع مدنظر قرار گیرد. فردی است که از حرفه و رشته پزشکی رضایت دارد، اما عامل دیگری منجر به خودکشی می‌شود. گاهی این انعکاس پیدا می‌کند که خودکشی دستیاران ناشی از سختی کار و عدم علاقه به رشته پزشکی است انصراف هم نمی‌توانند دهند و دچار مشکل می‌شوند.
وی افزود: موضوع انصراف دستیاران نیز از مباحثی است که در دفتر حقوقی وزارتخانه در حال پیگیری است و از جانب معاونت آموزشی دنبال می‌شود تا کمک کند مشکلات دستیارانی که از یک طرف می‌خواهند انصراف دهند و از طرفی به لحاظ حقوقی مشکل پیدا می‌کنند، حل شود و این صرفا یک جنبه از علت خودکشی دستیاران است و نباید خودکشی دستیاران را به این موضوع صرفا تعمیم دهیم.
***واکنش معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی
به گفته «دکتر بابک شکارچی»، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی می‌گوید: «از ابتدای امسال تاکنون، تعداد خودکشی‌ها به ۱۶ مورد رسیده است.»
در اواخر دی ماه بود که با اخبار تلخ مرگ و خودکشی علی قانعی‌فرد، پگاه طلایی‌زاده و سیامک بهروان، دوباره این موضوع سر زبان‌ها افتاد، یکی از آن‌ها تابستان انصراف داده بود و باید بابت انصراف، هزینه گزافی پرداخت می‌کرد و دیگری تحت فشار روانی شدیدی قرار گرفته بود. همچنین در اوایل بهمن ماه هم دکتر فاطمه نجاتی از رزیدنت های ارتوپدی دست به خودکشی زد.
***چرا خودکشی؟
به گفته دکتر بابک شکارچی «ممکن است فرد از دوره قبل از رزیدنتی دچار افسردگی شده باشد، چون فکر می‌کند آینده خوبی در انتظارش نیست. بعد در دوره رزیدنتی اتفاق‌های دیگری این افسردگی را تشدید می‌کند. اول اینکه با این وضعیت اقتصادی آیا در شهری مثل تهران با حقوق ۸ میلیون تومانی می‌شود زندگی را چرخاند؟ ۱۲ تا ۱۵ شب در ماه کشیک بدهی، اجازه کار هم نداشته باشی و همزمان باید درس بخوانی تا بتوانی امتحانات سختی را پشت سر بگذاری. این بچه‌ها از نظر مالی تامین نمی‌شوند، ضمن اینکه اگر در میان راه دچار مشکل شوند و بخواهند از این رشته انصراف دهند، نمی‌توانند. دولت هزینه سنگینی برای انصراف از این رشته‌ها درنظر گرفته است همچنین ماجرای ضامن‌ها، شرایط را سخت‌تر کرده است. همه این مسائل در به بن‌بست رسیدن این افراد موثر است و درنهایت اقدام به خودکشی می‌کنند. این‌طور نیست که بگوییم، چون نمی‌توانیم وضعیت اقتصادی را درست کنیم، باید این بچه‌ها و شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند را رها کنیم.
***رزیدت ها چه می گویند؟
یکی از رزدینت ها در این باره به اعتماد گفته: متاسفانه جو حاکم بر رزیدنتی جالب نیست و رزیدنت‌های سال بالاتر نسبت به سال پایین‌ترها، حالت تملک دارند و حتی استاد‌ها هم چنین روندی را دوست دارند. انواع خشونت‌های کلامی و فیزیکی جریان دارد. این موارد حتما عرصه را بر کسی که توان روحی کمتری دارد، تنگ می‌کند.
از طرفی بحث تعهد یک‌طرفه با سیستم وجود دارد که در صورت امضا، تمام حق و حقوق و حتی مراجعه به دادگاه را از خود سلب می‌کنید و این منطقی نیست، چون جزو حقوق اساسی انسان است، اما بچه‌هایی که سن پایینی دارند و به مسائل حقوقی هم آگاهی ندارند، این تعهد‌ها را قبول می‌کنند و بعد دچار مشکلات روحی می‌شوند. بعد ممکن است در کنار فشار کاری و رفتار رزیدنت‌های سال بالایی به این نتیجه برسند که انصراف دهند ولی آن تعهد، جلوی آن‌ها را گرفته است و باید خسارت چندصد میلیونی پرداخت کنند، بنابراین شاید به آخر خط برسند.
***رزیدنت هایی که رفتن به ماندن در دنیا را ترجیح دادند
سیدمهدی تولایی، متخصص جراحی و اتند بیمارستان طالقانی، کیا کاظم‌زاده؛ متخصص بیهوشی مشغول به طرح اجباری بیمارستان دره شهر ایلام، سارا پیش‌بین؛ رزیدنت داخلی دانشگاه اصفهان، سروش کلانتر؛ پزشک عمومی دانشگاه شهید بهشتی مشغول به طرح اجباری اشنویه، میترا آسوده، متخصص جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مشغول به کار به عنوان تنها جراح بیمارستان مریوان، کیمیا کاتبی، متخصص رادیولوژیست فارغ‌التحصیل دانشگاه ایران رتبه دو رزیدنتی مشغول به طرح اجباری جیرفت، میثم ملکی؛ چشم پزشک بیمارستان شاهرود مشغول به طرح اجباری شاهرود، محمد حسین نیکمرد؛ تکنسین اتاق عمل کرمان، دکتر محمدمهدی آقایی میبدی؛ رزیدنت سال چهارم جراحی مغز و اعصاب اصفهان، سیامک بهروان؛ رزیدنت سال یک روانپزشکی بابل، علی قانعی‌فرد؛ دندانپزشک مشغول به طرح اجباری میاندوآب و دکتر پگاه طلایی‌زاده؛ رزیدنت چشم پزشکی اهواز ، دکتر فاطمه نجاتی، دستیار ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی همدان از جمله افرادی هستند که اسم‌شان در لیست مرگ‌های زودهنگام و مشکوک به خودکشی قرار گرفته است.
***شیوع بالای افسردگی و خطر خودکشی میان رزیدنت ها
مطالعه‌ای که سال ۱۴۰۰ درباره وضعیت سلامتی رزیدنت‌های در حال تحصیل در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور انجام شده، نشان می‌دهد که ۲۳درصد از دستیاران پزشکی دارای افسردگی شدید تا بسیار شدید بوده‌اند.
حدود ۲۵درصد از افراد اضطراب شدید تا بسیار شدید و نزدیک به ۳۴درصد از آن‌ها استرس شدید تا بسیار شدید داشته‌اند.
بررسی‌های این مطالعه حاکی از آن است که شیوع افسردگی، اضطراب و استرس در بین رزیدنت‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیشترازبرخی کشورها و دانشگاه‌های دیگر است.
گفتنی است، توجه به سلامت روان و ایجاد محیط‌های حمایتی برای رزیدنت‌ها و پزشکان ضروری است. برنامه‌های آموزشی برای مدیریت استرس، ایجاد گروه‌های حمایتی و تشویق به استفاده از خدمات مشاوره می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند.
منبع:
ایلنا
