به نظر می‌رسد همزمان با واریز یارانه‌های جدید، دولت چهاردهم آرام و بی‌سروصدا در حال اجرای یکی از مهم‌ترین برنامه‌های مالی سال ۱۴۰۴ است؛ حذف تدریجی یارانه نقدی دهک‌های پردرآمد جامعه. اگر طی روزهای آینده، پیامک واریز یارانه به دست برخی نرسید، شاید این آغاز یک خانه‌تکانی اقتصادی بزرگ باشد.
حذف قانونی بر پایه بودجه ۱۴۰۴
بر اساس تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت موظف است پرداخت یارانه نقدی به خانوارهای دهک‌های هشتم، نهم و دهم را متوقف کند. این اقدام در راستای اجرای برنامه هفتم توسعه و با هدف کاهش فقر مطلق صورت می‌گیرد.
در این قانون آمده که منابع آزاد شده از محل حذف یارانه پردرآمدها، به اجرای بسته حمایتی ویژه‌ای برای اقشار محروم اختصاص خواهد یافت. طبق پیش‌بینی‌ها، این بسته معیشتی به حداقل ۴۰۰ هزار خانوار دچار فقر شدید تعلق خواهد گرفت؛ خانوارهایی که تاکنون تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نبوده‌اند و صرفاً از طریق سامانه «پنجره واحد خدمات حمایتی» و با کمک خیّران شناسایی می‌شوند.
چه کسانی در معرض حذف یارانه‌اند؟
بر اساس اعلام رسمی دولت، خانوارهایی که در دو یا چند مورد از شاخص‌های زیر قرار بگیرند، مشمول حذف یارانه خواهند شد:
درآمد ماهانه بالا: بیش از ۳۰ میلیون تومان برای خانوارهای یک‌نفره و بیش از ۶۰ میلیون برای پنج‌نفره‌ها.
تراکنش‌های بانکی سنگین: میانگین خرید ماهانه بالای ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان.
املاک گران‌قیمت: مالکیت خانه یا آپارتمان با ارزش بیش از ۳۵ میلیارد تومان.
خودروهای لوکس: خودرو یا وانت با ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان.
سفرهای خارجی مکرر: بیش از ۵ بار سفر خارج در یک سال.
اقامت دائم در خارج از کشور.
وزیر رفاه چه گفت؟
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در آخرین اظهارات خود تأیید کرد که بر اساس قانون بودجه، یارانه حداقل ۱۰۰ هزار نفر در پایان سال ۱۴۰۳ قطع شده است. به گفته او، اطلاعات دارایی‌های مشمولان حذف، از طریق سامانه مالیاتی دریافت شده و ملاک اقدام برای حذف یارانه قرار گرفته است.
هدف صرفه‌جویی یا بازتوزیع عادلانه؟
اگرچه دولت تأکید دارد منابع حاصل از این اقدام باید به دهک‌های پایین‌تر اختصاص یابد، اما هنوز مشخص نیست که چه میزان از ۴۰۰ هزار میلیارد ریال وعده داده‌شده، واقعاً صرف بسته حمایتی خواهد شد. برخی کارشناسان نگران‌اند این مبالغ در قالب سیاست‌های صرفه‌جویی بودجه‌ای مستهلک شود و اثری در سفره محرومان نگذارد.
حذف گسترده در راه است
طبق اعلام وزیر کار، لایحه‌ای دو فوریتی در دست تدوین است که هدف آن حذف یارانه نقدی ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی است. با اجرای این طرح، ماهانه حدود ۵۴۰۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی نصیب دولت خواهد شد.
از طرف دیگر، افرادی که به حذف یارانه اعتراض کنند و اعتراض آن‌ها وارد نباشد، ممکن است با محرومیت از سایر حمایت‌های دولتی از جمله تسهیلات یارانه‌ای و معافیت‌های مالیاتی نیز مواجه شوند.
امیر خیرخواهان
