به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اکوایران، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران در جلسه‌ای که چندی پیش در سازمان برنامه و بودجه برگزار شد، به مسئله عدم تمایل ترکمنستان برای عقد قرارداد گازی با ایران اشاره کرد و گفت: «ترکمنستان حاضر نیست با دولت ما قرارداد ببندد و می‌گوید که دولت ایران پول ما را نمی‌دهد.»
پزشکیان در ادامه سخنرانی خود در وزارت کشاورزی، انتقادی از عملکرد دولت‌های جمهوری اسلامی داشت و اظهار کرد: «ما دولتی‌ها فکر می‌کنیم که خارجی‌ها هم مانند خودمان هستند و می‌توانیم با پیمانکار قرارداد ببندیم و دو سال پول آن را نپردازیم.» او همچنین خطاب به رسانه‌ها افزود: «حالا این‌ها را زیاد خبری هم نکنید، اگر هم خبری کردید که کردید.»
حالا رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران، درباره این موضوع گفته که ترکمنستان در سالهای گذشته یکی از منابع تأمین گاز شمال شرق ایران بوده و میزان واردات گاز از این کشور بین ۵ تا ۳۰ میلیون متر مکعب متغیر بوده است؛ این واردات، تعادل شبکه گاز را در کشور برقرار می‌کرد، اما اکنون این امکان وجود ندارد.
او در مورد علت قطع صادرات گاز ترکمنستان به ایران توضیح داد که موضوع قطع و وصل گاز از ترکمنستان بیشتر جنبه اقتصادی دارد. ترکمنستان برای گاز خود مشتری دارد و محدودیت‌هایی در مصرف داخلی نیز در فصل سرد وجود دارد؛ به علاوه، تصمیمات در کشورهای به جا مانده از بلوک شرق قدیم معمولاً به صورت متمرکز و شخص‌محور اتخاذ می‌شود؛ علاوه بر آن محدودیت تحریم ایران و تبادلات مالی هم موثر است.
ترکمن‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند گاز را به ایران بدهند یا نه
به گفته او، قطع و وصل گاز ترکمنستان به طور خاص در مدیریت بین‌الملل پیگیری می‌شود و در مذاکرات برای ادامه دریافت گاز، پیشنهادهایی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم، از جمله تحویل گاز ترش، مطرح شده، اما در نهایت ترکمن‌ها مختار هستند که این گاز را دراختیار ما قرار دهند یا خیر.
نوشادی یادآور شد: ما پرونده حقوقی داشتیم که بخش عمده مشکل حل شده و بخش زیادی از ارقامی که در رای دادگاه اعلام شده بود؛ پرداخت و بی‌اعتمادی حل شده است.
ماجرای اختلافات گازی ایران و ترکمنستان
بر اساس گزارش‌ها، ترکمنستان پیش از این نیز در سال ۲۰۱۵، به دلیل تاخیر یک دهه‌ای ایران در پرداخت بدهی گاز، صادرات گاز به ایران را قطع کرده بود. همچنین چهار سال پیش، در سال ۲۰۲۰، پس از شکایت عشق‌آباد از تهران در دیوان دادرسی بین‌المللی، ایران به مبلغ ۲ میلیارد دلار جریمه شد و مجبور شد حداقل اصل بدهی خود را طی سه سال گذشته به ترکمنستان پرداخت کند. مذاکرات برای تعیین جریمه دیرکرد همچنان ادامه دارد. ترکمنستان پیش از این روزانه ۳۰ میلیون متر مکعب گاز به ایران صادر می‌کرد.
بر اساس قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و ترکمنستان که در سال ۱۹۹۷ امضا شد، ترکمنستان موظف است سالانه ۸ تا ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ایران صادر کند و ایران باید پول واردات را به حساب شرکت ترکمن گاز واریز کند.
با رسیدن بدهی ایران به ۲ میلیارد دلار در دی‌ماه ۹۵، ترکمنستان خواستار تعیین تکلیف طلب خود شد و طبق قرارداد تهدید به قطع گاز کرد. علیرغم رایزنی‌ها، گاز قطع شد و وزارت نفت ایران، که پیشتر از بی‌نیازی به گاز ترکمنستان سخن گفته بود، بر موضع خود پافشاری کرد. این موضوع منجر به شکایت ترکمن گاز و درخواست جریمه دیرکرد از سوی ایران شد.
ترکمنستان از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ صادرات گاز به ایران را به دلیل تأخیر طولانی در پرداخت بهای گاز متوقف کرد و علیه ایران شکایتی دیگر به دیوان دادرسی بین‌المللی ارائه داد. طبق حکم دادگاه، ایران موظف شد ۲ میلیارد دلار به ترکمنستان پرداخت کند.
جواد اوجی، وزیر وقت نفت وقت، اعلام کرد که ایران اصل بدهی گازی خود را تا تابستان سال گذشته پرداخت کرده و واردات «محدود» گاز از ترکمنستان آغاز شده است. این اظهارات به شکایت سال ۲۰۱۵ اشاره داشت، اما ترکمنستان همچنان خواهان دریافت جریمه تأخیر پرداخت بهای گاز از ایران است.
