صندوق های سرمایه گذاری به اندازه رشد قیمت سهامی که در سبد سرمایه گذاری آنها است، رشد خواهند کرد. اما برای این که سرمایه گذاران بتوانند بازدهی بیشتری نسبت به شاخص کل بازار کسب کنند بهتر است در صندوقهای اهرمی سرمایه گذاری کنند. صندوقهای اهرمی برخلاف صندوقهای سهامی از مکانیزم اهرم بهرهمند هستند. یعنی نوسانات روزانه قیمت واحدهای صندوق بر اساس ضریب اهرمی که دارند بیشتر از نوسان قیمت سهامی است که در سبد سرمایه گذاری صندوق وجود دارد. این اتفاق به دلیل سازوکار متفاوت صندوقهای اهرمی است.
صندوق اهرمی چیست؟
صندوق اهرمی یک سازوکار تقریبا جدید در بازار مالی است و این شرایط را برای سرمایهگذاران فراهم میکند که بتوانند بازدهی بیشتری نسبت به بازار کسب کنند. اهرم صندوق اهرمی باعث میشود در زمانهایی که بازار روند رو به رشد دارد به اندازه ضریب اهرمی رشد بالاتری نسبت به بازار کسب کند اما هنگامی که بازار نزولی است به اندازه ضریب اهرمی، کاهش در سرمایهگذاری داریم.
ساختار و ترکیب دارایی صندوق های اهرمی
صندوقهای اهرمی ساختار متفاوتی با سایر صندوقهای سهامی دارند. یک بخش از این صندوقها مانند صندوقهای سهامی است. یعنی این که از سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس تشکیل شده است. با این حال، این صندوقها دارای جزء دیگری نیز هستند که مشابه صندوقهای درآمد ثابت است.
تفاوت واحدهای عادی و ممتاز در صندوق های اهرمی
صندوق اهرمی ساختاری دارد که انگار از ترکیب صندوق سهامی و صندوق درآمد ثابت تشکیل شده است. البته این ساختار خاص است و اهرم صندوق را مشخص میکند. واحدهای صندوق اهرمی به دو دسته واحدهای ممتاز و واحدهای عادی تقسیم میشود. سازوکار واحدهای عادی صندوق که شبیه به صندوق درآمد ثابت عمل میکنند، به صورت صدور و ابطالی است، اما واحدهای ممتاز قابل معامله در بورس هستند. سودی که سالانه به واحدهای عادی صندوق اهرمی تعلق میگیرد، مشخص است و حداقل و حداکثر آن در زمان انعقاد قرار تعیین میشود.
این در حالی است که به دلیل قابل معامله در بورس بودن واحدهای ممتاز، ارزش آنها از طریق عرضه و تقاضا تعیین میشود. هر چقدر تقاضا برای واحدهای ممتاز یک صندوق اهرمی بیشتر باشد، قیمت آنها بیشتر میشود و سود دارندگان واحد بالاتر خواهد رفت.
صندوق های اهرمی چه تفاوتی با سایر صندوق ها دارند؟
تفاوت اصلی صندوق اهرمی با سایر صندوقهای سهامی در وجود سازوکار اهرم است. در صندوقهای سهامی به اندازه رشد قیمت سهامی که در سبد سرمایه گذاری صندوق هستند، قیمت واحدهای صندوق افزایش پیدا میکند اما در صندوقهایی که اهرم دارند، قیمت واحدهای صندوق اهرمی به اندازه ضریب اهرم بیشتر از افزایش قیمت سهام موجود در سبد سرمایه گذاری صندوق، افزایش پیدا میکنند. به عنوان مثال اگر اهرم ۲ باشد و شاخص کل یک درصد رشد کند، صندوق اهرمی به اندازه دو درصد بالا میرود. البته این صندوقها ممکن است با فشار تقاضا هم روبرو شوند و قیمت آنها از ارزش خالص دارایی صندوق فاصله بگیرد و اصطلاحا دچار حباب شود. این حباب به دلیل انتظاراتی است که افراد از قیمت صندوق اهرمی در آینده دارند.
میزان بازدهی صندوق های اهرمی چگونه است؟
با توجه به این که صندوق اهرمی دارای دو نوع واحد ممتاز و عادی است، اگر واحدهای عادی که به صورت صدور و ابطالی هستند را خریداری کنید، سود مشخصی در یک بازه دریافت میکنید. در واقع حداقل و حداکثر این سود مشخص است. این در شرایطی است که سود واحدهای ممتاز که قابل معامله در بورس هستند بر اساس ضریب اهرم و سازوکار عرضه و تقاضا مشخص میشود.
مزایا و معایب سرمایه گذاری در صندوق های اهرمی
صندوقهای اهرمی مزایا و معایبی در مقایسه با سایر صندوقهای سرمایهگذاری دارند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
مزایای سرمایه گذاری در صندوق اهرمی
برخی از مزایای سرمایهگذاری در صندوق اهرمی عبارت است از:
- کسب سود با ریسک کم در واحدهای عادی
- بهرهمند شدن از سازوکار اهرم در واحدهای ممتاز
- امکان کسب سود بیشتر
معایب سرمایه گذاری در صندوق اهرمی
صندوقهای اهرمی معایبی هم دارند که در ادامه به برخی از آنها میپردازیم.
- ریسک زیاد سرمایه گذاری
- نداشتن بازارگردان
- نقدشوندگی پایین در شرایط افت بازار
بهترین صندوق های اهرمی را چطور انتخاب کنیم؟
برای انتخاب بهترین صندوق اهرمی معیارهایی وجود دارند که میتواند به سرمایه گذاران در انتخاب صندوق برای سرمایه گذاری کمک کنند. در ادامه به بعضی از معیارها در این خصوص اشاره میکنیم.
نقدشوندگی صندوق اهرمی
همانگونه که بیان شد، صندوقهای اهرمی دارای دو نوع واحد سرمایه گذاری هستند. واحدهای عادی به صورت صدور و ابطالی هستند و سرمایه گذاران در صورت نیاز میتوانند واحدهای خریداری شده را با قیمت ابطال به فروش برسانند و دارایی خود را به وجه نقد تبدیل کنند. اما در مورد واحدهای ممتاز که به صورت قابل معامله هستند، سرمایه گذاران باید آنها را در بازار بفروشند. هر چقدر که ارزش معاملات روزانه صندوق اهرمی بالاتر باشد، نقدشوندگی واحدهای ممتاز آن صندوق بیشتر خواهد بود.
بازدهی صندوق
یکی دیگر از مهمترین سنجهها برای انتخاب بهترین صندوق اهرمی، بازدهی صندوق است. این که یک صندوق توانسته باشد در شرایط روبه رشد بازار، رشد بیشتری نسبت به سایر صندوقها داشته باشد، در انتخاب آن اهمیت دارد. البته باید توجه کرد که عملا راه دقیقی برای پیش بینی روند قیمتی صندوقاهرمی در آینده وجود ندارد، زیرا عرضه و تقاضا و شرایط کلی بازار تعیین کننده اصلی قیمت آن هستند.
حباب صندوق اهرمی
از دیگر ویژگیهایی که برای انتخاب صندوق اهرمی باید به آن توجه کرد، حباب صندوق است. حباب به معنی اختلاف NAV یا ارزش خالص دارایی صندوق با قیمت بازاری آن است. هرگاه صندوقی حباب قیمتی پایینتری داشته باشد یعنی اختلاف قیمت بازاری واحدهای آن با ارزش صندوق کمتر است و برای سرمایه گذاری مناسبتر است.
ضریب اهرمی
پیشتر اشاره کردیم که یکی از مهمترین تفاوتهایی که صندوقهای اهرمی با صندوقهای سهامی دارند، وجود ضریب اهرم در این صندوقها است. ضریب اهرم به سادگی قابل محاسبه است. اگر کل ارزش صندوق را بر ارزش واحدهای ممتاز تقسیم کنید، ضریب اهرم به دست میآید. ضریب اهرمی هر صندوق ممکن است به صورت روزانه تغییر کند، زیرا ارزش واحدهای ممتاز بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تغییر میکند. در پایان باید به این نکته توجه کنیم که اغلب صندوقها اهرم متغیر دارند اما میتوان اهرم ثابت نیز داشت.
به نظر میرسد صندوقهای اهرمی ابزار جالبی برای کسانی هستند که به دنبال بازدهی بیشتر از بازار هستند. با این حال، با توجه به ریسک بالایی که دارند، به نظر میرسد برای سرمایهگذاران با تجربه مناسبتر باشند. آیا راهی برای کاهش ریسک در این صندوقها وجود دارد؟
کاملاً درست میفرمایید. صندوقهای اهرمی به دلیل مکانیزم اهرم، پتانسیل بازدهی بالاتری دارند اما در عین حال ریسک بیشتری را نیز به همراه دارند. برای کاهش ریسک، سرمایهگذاران میتوانند به چند نکته توجه کنند:
انتخاب صندوق با ضریب اهرم مناسب: صندوقهایی با ضریب اهرم پایینتر، ریسک کمتری دارند.
بررسی دقیق ساختار دارایی صندوق: اطمینان از تنوع مناسب در سبد سهام صندوق میتواند به کاهش ریسک کمک کند.
توجه به نقدشوندگی صندوق: در شرایط نوسانات بازار، نقدشوندگی بالا میتواند از ضررهای بیشتر جلوگیری کند.
مدیریت فعال سرمایه: تخصیص بخش کوچکی از سبد سرمایه به این نوع صندوقها میتواند ریسک کلی را کنترل کند.